Efekt badacza, czyli z przymrużeniem oka o eksperymentach

Witajcie!

Trochę się naukowo na blogu zrobiło, a że ostatnich kilka dni poświęciłam na przekopywanie się przez materiały do seminarium o planowaniu doświadczeń, poświęcę temu zagadnieniu miejsce nawet na blogu (pracoholik ze mnie, a co!). Szczególnie chciałabym się skupić na czymś, co pewni mądrzy ludzie określili mianem "efektu badacza" :)

Planowanie doświadczenia

Z tego, co zaobserwowałam w blogosferze, inspiracji jest sporo: od kuracji ziołowych typu rozjaśnianie, przyciemnienie włosów, przez wypróbowywanie i polecanie określonych kosmetyków, olei, wcierek, po eksperymenty z kosmetykami własnej roboty. Czasem wystarczy mała iskierka, komuś zaświta jakiś pomysł wykorzystania właściwości jakiegoś zioła czy składnika kosmetycznego i postanowi swój pomysł wprowadzić w czyn. Te z Was, które czasem "coś sobie ukręcą" chyba dobrze wiedzą, o jakie uczucie mi chodzi :)

Gnamy więc co tchu w półproduktów, do apteki po zioła, bądź do drogerii po określony kosmetyk i... No cóż, nie zawsze się udaje. Dlaczego? Powód jest prosty i pewnie niektórym znany - brak nam wiedzy. To, że jakiś składnik zadziałał na jedną osobę w określony sposób, wcale jeszcze nie oznacza, że zadziała on tak u każdej z nas. Przykład z życia? Proszę bardzo: olej kokosowy. Niskoporowate włosy go uwielbiają, zaś wysokoporowate unikają jak mogą. A i od tej reguły zdarzają się wyjątki.

Czyli: zanim zabierzemy się za eksperymentowanie, lepiej usiąść do komputera :)

Pamiętamy o próbie alergicznej

Jeśli udało nam się zasięgnąć wiedzy i na horyzoncie nie widać żadnych (bądź znaczących) przeciwwskazań do wcielenia pomysłu w życie, zaczynamy eksperyment.

Testując określony półprodukt dobrze jest zaczynać eksperymenty od próby alergicznej, czyli najlepiej potraktować skórę (np. w zgięciu kolana, łokcia, na zewnętrznej części nadgarstka, za uchem) porcją, najlepiej zbliżoną do tej, jaką chcemy zastosować w eksperymencie. Jeśli po całym dniu (24h, przypominam), nie widać podrażnienia, nic nie swędzi, a skóra się nie łuszczy - możemy przejść do kolejnego kroku.

Eksperyment właściwy

Kręcimy mazidło, wylewamy na włosy płukankę bądź nakładamy na nie nową maskę albo myjemy je szamponem. Po aplikacji oczywiście z niecierpliwością czekamy na wyniki i...

Co to jest ten efekt badacza?

Dawno, dawno temu żył sobie koń o imieniu Hans. Hans był bystrym konikiem, potrafił dodawać, odejmować, mnożyć, dzielić, a nawet znał się na muzyce.

A przynajmniej takie sprawiał wrażenie.

Okazało się jednak, że Hans owszem jest bystry, ale z matmy i muzyki jest noga. Za każdym razem, kiedy zadawano mu wykonanie jakichś obliczeń, Hans wpatrywał się w pytającego, i jeśli pytający znał odpowiedź, Hans odpowiadał poprawnie. Nie, Hans nie potrafił czytać w ludzkich myślach.

Hans potrafił powiązać reakcje człowieka, badacza, z poprawną odpowiedzią. Przestawał stukać kopytem (bo tak właśnie porozumiewał się z ludźmi), wtedy, kiedy badacz uznał, że jeśli koń zna poprawną odpowiedź, więcej już nie stuknie. Jeśli koń się wahał, jedno spojrzenie na badacza wystarczyło, by wystukał prawidłową liczbę :)

źródło: Mądry Hans na wikipedii

No dobrze, ale co ma Hans do naszych włosów?

Wbrew pozorom dużo :)

Jeśli przeprowadzamy na włosach jakiś eksperyment, oczekujemy konkretnych efektów. Mają być albo bardziej nawilżone, albo bardziej gładkie i milsze w dotyku, albo... No i kiedy po zakończonym eksperymencie udajemy się do lustra na ocenę wyników eksperymentu, możemy się troszeczkę zasugerować. Miały być miękkie? Macamy, gnieciemy, głaszczemy, gładzimy... No pewnie, że są! Eksperyment się powiódł!

A niekiedy na otrzymanie właściwych wyników jest jeszcze za wcześnie. Sama łapię się na tym, że po zjedzeniu kilku tabletek suplementu z niecierpliwością wyglądam przyrostu i poprawy stanu cery i paznokci. Każda poprawa oczywiście jest spowodowana właśnie tym specyfikiem, żadnym innym. Tak samo po wcierce natychmiast szukam wysypu babyhairów :)

A tu niestety, eksperyment wymaga nieco więcej czasu, a wynik może być spowodowany zupełnie czym innym. Dlatego badacze stosują kilka powtórzeń, na różnych próbach, najlepiej w jak najkrótszym czasie. Wtedy można odnaleźć pewne korelacje i nie pozwala się też innym czynnikom na wywieranie swojego wpływu.

A tak w telegraficznym skrócie?

Czasem to, co widzimy w lustrze po eksperymencie, nie musi wcale świadczyć o tym, że to ten określony czynnik tak podziałał.

Czasem ten Hans wcale nie jest mądry dlatego, że umie liczyć, a dlatego, że potrafi odczytywać ludzkie emocje. 

Życzę Wam udanych eksperymentów ;)